بررسی متون طنزآمیز عامیانه ایرانی

گونه‌شناسی شخصیت‌ها و کارکردهای داستان‌ها

مقدمه :
توسعه زندگی صنعتی، گسترش شهرنشینی و پیشرفت‌های تکنولوژیک و پدیده مدرنیسم سبب شده است تا میان برخی از ارزش‌ها و عناصر مثبت فرهنگی زندگی سنتی و زندگی مدرن به نوعی گسست ایجاد شود، ضمن آن که توسعه جامعه صنعتی خود به خود فرصت سرگرمی و تفریح به سبک سنتی را نیز از جامعه سلب می‌نماید. بنابراین یکی از وظایف رسانه ملی توجه و تأکید بیشتر بر شناخت، بهره‌گیری و اشاعه عناصر مثبت فرهنگ عامه‌ای به مثابه شناسه‌های هویت جمعی و تاریخی مردم است. علاوه بر این با توجه به اینکه یکی از کارکردهای رسانه‌ها، کارکرد سرگرمی و تفریحی آنهاست، بهره‌گیری از طنزهای عامیانه در صورتی که غنی از بنیان‌های اخلاقی و بهره گرفته از گنجینه فرهنگ و ادب ایرانی اسلامی باشد علاوه بر اینکه می‌تواند به تولید سرگرمی و فرح‌بخشی در مخاطبان منجر شود به دلیل تأکید بر ناخودآگاه فرهنگی مردم مخاطبان بیشتری را جذب می‌نماید و به بازتولید ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی متناسب با سنت‌های ملی و اسلامی نیز کمک می‌کند. واحد فرهنگ مردم مرکز تحقیقات با ادغان به اینکه بهره‌گیری صحیح از متون طنزآمیز و قصه‌های شوخی عامیانه و برنامه‌ریزی مناسب برای تولید برنامه‌های شادی‌بخش و سرگرم‌کننده نیازمند شناسایی متون و منابع آن در فرهنگ عامه است، پژوهش «بررسی متون طنزآمیز عامیانه ایرانی؛ گونه‌شناسی شخصیت‌‌ها و کارکردهای داستان‌ها» را ارائه کرده است.
امید است برنامه‌سازان حوزه طنز از این پژوهش بهره‌مند شوند و به منظور بازنمایی طنزهای عامیانه و خلق آثار نمایشی تأثیرگذار که معرف فرهنگ بومی مردم این سرزمین است، اقدام مؤثری انجام دهند.

فهرست :
فهرست مطالب
عنوان صفحه
پیشگفتار 9
فصل اول: کلیات پژوهش 11
مقدمه 11
ضرورت و اهمیت موضوع 13
پیشینه پژوهش 18
پرسشهای تحقیق 27
فصل دوم: مبانی نظری 29
مقدمه 29
رویکردهای مختلف درباره طنز 30
چیستی متون طنز عامیانه 31
متون طنزآمیز و رسانهها 36
ریخت‌شناسی قصه‌های عامیانه 42
کارکردهای قصه‌‌ها 46
شخصیتهای قصه‌‌ها 49
فصل سوم: طبقه‌بندی و تحلیل قصهها 51
مقدمه 51
گونهشناسی شخصیتهای داستان‌های طنز 57
رند و سادهلوح 60
بازاری و شهری 65
ملا مکتبی‌های قدیم 70
دزدان 75
زنان 81
فرصت طلبان 84
سایر قصه ها 88
«رند موفق به فریفتن هوشیار نمیشود» 99
بازاری و شهری 101
ملا مکتبی‌های قدیم 107
دزدان 111
زنان 117
فرصت طلبان 121
سایر قصه‌ها 122
«ساده لوح بدون رند» 126
روبه‌رو شدن با پدیدههای جدید 126
راهحلهای ابلهانه 130
بیحرمتی به بزرگان 146
موقعیت‌های خیالی 147
«داستان‌های گوناگون» 152
نکته سنجی و جملات قصار 152
«متفرقهها» 154
فصل چهارم: زمینه اجتماعی متون طنزآمیز 159
مقدمه 159
الف) زمینه اجتماعی گویندگان و گردآورندگان این متون 160
ب) تحلیل داستانهای مشهور 171
جمع‌بندی 185
پیوستها 189
پیوست 1 189
پیوست 2 191
منابع 195
فرهنگیاران 198